စစ္မွန္တဲ့ စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို လိုခ်င္ရင္ စိတ္သန္႕ရွင္းရမယ္

စစ္မွန္တဲ့ စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို လိုခ်င္ရင္

ဘယ္လိုကိစၥမ်ိဳးေတြ လုပ္မိတဲ့အခါမွာ guilt ဆိုတဲ့ ေနာင္တရတာမ်ိဳး၊ shame ဆိုတဲ့ ရွက္သြားတာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္သလဲ။
သူမ်ားကို ထိခိုက္သြားတဲ့ ကိစၥမ်ိဳး။

အဓိကက အဲဒါမ်ိဳး ျဖစ္တယ္ေနာ္။ သူမ်ား ပစၥည္းခိုးတာ၊ သူမ်ားအက်ိဳးစီးပြား ၾကီးၾကီးမားမား ထိခိုက္သြားေအာင္ လိမ္လိုက္တာ။ သူမ်ားရသင့္တာကို ကိုယ္က ၾကားကေန ရေအာင္လွည့္ယူလိုက္တာ၊ သူမ်ား သားမယားကို ျပစ္မွား လြန္က်ဴးတာ၊ သူမ်ား ဂုဏ္သိကၡာက်ေအာင္ မဟုတ္မတရားေျပာတာ၊ သူမ်ား အသက္ကို သတ္တာ၊ သတ္ခိုင္းတာ၊ အဲဒါမ်ိဳးေတြ လုပ္မိတဲ့အခါ ရွက္ရတယ္။ ေနာင္တရတယ္။ အက်ဥ္းခ်ံဳးျပီးေျပာရင္ သီလပ်က္တာေနာ္။ သီလ ပ်က္ရင္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားမႈ မရွိေတာ့ဘူး။ ေစတနာဆိုးနဲ႕ လုပ္တာေတြ အားလံုးဟာ ကိုယ့္စိတ္ထားကို ေအာက္တန္းက်သြားေစတယ္။
ဒါေၾကာင့္ (guilt) ေနာက္တ ပူပန္မႈ ျဖစ္ရတာ၊ (shame) ရွက္ရတာမ်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ဆိုရင္ ေစာင့္စည္းမႈ ရွိရမယ္။ သီလကို ေစာင့္ထိန္းရမယ္။

သူတပါးအသက္ကို မသက္ဘူး။ သူတစ္ပါးပစၥည္းကို မခိုးဘူး။ လိမ္လည္လွည့္ျဖားျပီး မယူဘူး။ သူတစ္ပါးသားမယားကို မျပစ္မွားဘူး။ လိမ္ညာျပီး မေျပာဘူး။ မဟုတ္မမွန္တဲ့ အယူအဆ အေတြးအေခၚကို မေျပာဘူး။ အရက္တို႕၊ မူးယစ္ ထိုင္းမိႈင္းေစတဲ့ ေဆးေတြကို မသံုးဘူး၊ ေစာင့္စည္းတယ္၊ ထိန္းသိမ္းတယ္ ဆိုရင္ (guilt) ေနာင္တ ပူပန္မႈ ျဖစ္ရတာ၊ (shame) ရွက္ရတာမ်ိဳး မျဖစ္ဘူး။

အရက္တို႕ မူးယစ္ ထံုထိုင္းေဆးတို႕၊ စိတ္ၾကြေဆးတို႕ကို စြဲေနတဲ့သူေတြကို ေတြ႕ဖူးတယ္။ သူတို႕ရဲ႕ အမူအရာေတြဟာ ၾကည့္လို႕မေကာင္းဘူး။ သူတို႕မ်က္ႏွာမွာ ၾကည္လင္မႈ၊ ေအးခ်မ္းမႈ မရွိတာေတြ ေတြ႕ရတယ္။ ညိႈးႏြမ္းေနတယ္။ က်န္းမာေရး မေကာင္းတဲ့လကၡဏာေတြ ေတြ႕ရတယ္။ သူတို႕ကိုယ္ကို သူတို႕ ယံုၾကည္မႈ၊ ေလးစားမႈ မရွိေတာ့ဘူး။ ပတ္၀န္းက်င္ အသိုင္းအ၀ိုင္းကလည္း သူတို႕ကို တကယ္ မေလးစားဘူး။

သူတုိ႕ကိုၾကည့္ရတာ ေပ်ာ္တဲ့အမူအရာလည္း မရွိဘူး။ ၾကံဳလို႕ တစ္ခါက သူတို႕ေနတဲ့ေနရာကို ေရာက္ဖူးတယ္။ သူတို႕ေနတဲ့ေနရာဟာ ညစ္ပတ္နံေစာ္ေနတယ္။ သန္႕ရွင္းမႈ သပ္ရပ္မႈ မရွိဘူး။ ရႈပ္ေနတယ္။ အရက္မူးျပီးေတာ့ ကိုယ္ကိုယ္ကိုေတာင္ သန္႕ရွင္းေအာင္ သပ္ရပ္ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္တဲ့သူ။ ကိုယ့္အိမ္၊ ကိုယ္အခန္းကိုေတာင္မွ သန္႕ရွင္းေအာင္ မထားႏိုင္တဲ့သူမ်ား ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားမႈ (self-respect) ဘယ္ရွိႏိုင္မွာလဲ။ ဘယ္လိုမွ မရွိႏိုင္ဘူး။

ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားမႈမရွိတဲ့သူ၊ သူမ်ားကလည္း ကိုယ့္ကို မေလးစားဘူးလို႕ ခံစားရတဲ့သူဟာ အဲဒါကို ခံရခက္လို႕ ကိုယ္ကို သူမ်ားေၾကာက္ေအာင္ ေဒါသၾကီးၾကီးနဲ႕ ေျပာဆို ဆက္ဆံတတ္တယ္။ ေၾကာက္တာဟာ ေလးစားမႈအတု တစ္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ေလးစားမႈ အစစ္ မဟုတ္ဘူး။ သူဟာ အဲဒီေလးစားမႈ အတုျဖစ္တဲ့ ေၾကာက္တာကိုပဲ ရေအာင္ လုပ္ေတာ့တယ္။ အတုေလာက္နဲ႕ပဲ ေက်နပ္ရေတာ့တယ္။ အစစ္ကိုေတာ့ မရႏိုင္ဘူး။

ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားတဲ့သူ၊ သူတစ္ပါးရဲ႕ ေလးစားမႈကိုလည္း ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ရတဲ့သူဟာ စိတ္ခ်မ္းသာတယ္။ စိတ္ေအးခ်မ္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ားနဲ႕ ဆက္ဆံတဲ့အခါမွာ ႏူးညံ႕တယ္၊ စိတ္ရွည္တယ္၊ ေၾကာက္တာကို သူ မလိုခ်င္ဘူး။

အရက္တို႕ မူးယစ္ထံုထိုင္းေဆးတို႕ စြဲေနတဲ့သူဟာ အလုပ္ကိုလည္း မွန္မွန္ကန္ကန္ မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ တခ်ိဳ႕မိသားစုရွိတယ္။ မိသားစုကို ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ရွာမေကၽြးႏိုင္ဘူး။ မေထာက္ပံ႕ႏိုင္ဘူး။ မေနသာတဲ့ သူေတြက သူတို႕ကို ျပန္ျပီး ေထာက္ပံ႕ေနရေသးတယ္။

ကိုယ့္တာ၀န္ ကိုယ္မယူႏိုင္တဲ့သူ၊ ကိုယ့္မိသားစုကို ကိုယ္ရွာမေကၽြးႏိုင္တဲ့သူဟာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ဘယ္လိုလုပ္ ေလးစားမႈရွိႏိုင္မလဲ။ ရွက္ေနမယ္၊ အားငယ္ေနမယ္၊ တခ်ိဳ႕ အဲဒီလို ရွက္ေနတာ အားငယ္ေနတာကို ေမ့ထားႏိုင္ဖို႕ မူးေအာက္ ေသာက္ျပန္တယ္။

မလုပ္သင့္တာေတြကို လုပ္ေနတဲ့သူေတြဟာ သူတို႕ (guilt) အျပစ္ရွိတဲ့သူတစ္ေယာက္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ပူေလာင္တဲ့ ခံစားမႈ၊ (shame) ရွက္တဲ့ခံစားမႈ ရွိတယ္။

ဒါေၾကာင့္ စစ္မွန္တဲ့ စိတ္ခ်မ္းသာမႈကို လိုခ်င္ရင္ ပထမဦးဆံုး (self-respect) မိမိကိုယ္ကို တကယ္ေလးစားမႈကို ရေအာင္ လုပ္ရမယ္။ သူမ်ားကိုယ့္ကို မေလးစားတာက ကိုယ္မတတ္ႏိုင္တဲ့ကိစၥ ျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ေကာင္းတဲ့လူကိုေတာင္ မေလးစားတာ ရွိေသးတာပဲ။ ဒါ သူတို႕နဲ႕ပဲ ဆိုင္တယ္လို႕ ထားလိုက္လို႕ရေသးတယ္။ ဒါ သူ႕သေဘာေပါ့။ မ်ားအားျဖင့္ေတာ့ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေနတဲ့လူကို ေလးစားၾကပါတယ္။ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ ေနတဲ့လူကို မေလးစားတဲ့သူဟာ သူကုိယ္တိုင္က မေကာင္းတဲ့သူ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို မေလးစားႏိုင္တဲ့သူ ျဖစ္ေနလို႕ပဲ။

ေကာင္းေကာင္းေနတဲ့သူ၊ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားတဲ့သူဟာ ေကာင္းေကာင္းေနတဲ့လူကို ေလးစားႏိုင္ပါတယ္။ အင္မတန္ ေလးစားပါတယ္။ စိတ္ေကာင္းရွိတဲ့လူဟာ စိတ္ေကာင္းရွိတဲ့လူကို သိပ္ေလးစားပါတယ္။ အက်င့္စာရိတၱေကာင္းတဲ့သူဟာ အက်င့္စာရိတၱ ေကာင္းတဲ့သူကို ေလးစားပါတယ္။

စိတ္ေကာင္းရွိတဲ့လူ၊ ေကာင္းေကာင္းမြန္မြန္ေနတဲ့သူကို မေလးစားႏိုင္တဲ့လူဟာ သူ႕ကိုယ္သူ မေလးစားႏိုင္လို႕ ခံရခက္ေနတာ၊ ရွက္ေနတာကို react လုပ္တာ၊ တုန္႕ျပန္တာပဲ။ သူကိုယ္တိုင္က မေကာင္းေတာ့ ေကာင္းတဲ့လူကို ျမင္ရတဲ့အခါ သူမေကာင္းတာ ပိုျပီးေတာ့ ထင္ရွားလာလို႕ အဲဒီ ေကာင္းတဲ့လူကိုပဲ မေက်မနပ္ျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕ေတာ့ ကိုယ္က ေကာင္းေကာင္းမေနေပမဲ့ ေကာင္းေကာင္းေနတဲ့လူကို ေလးစားႏိုင္တယ္။ အဲဒီလိုလူဟာ တစ္ေန႕မွာ လူေကာင္းတစ္ေယာက္ ျဖစ္လာႏိုင္ေသးတယ္။ ေကာင္းတဲ့လူကို မေလးစားႏိုင္တဲ့ လူဟာ သူကိုယ္တိုင္ ေကာင္းတဲ့လူ ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူး။

သူမ်ားရဲ႕ ေကာင္းတဲ့ဂုဏ္ (quality) ကို မေလးစားရင္ ကိုယ့္မွာ အဲဒီေကာင္းတဲ့ဂုဏ္ (quality) မ်ိဳး မျဖစ္ေပၚႏိုင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူမ်ားမွာ ေကာင္းတဲ့ ဂုဏ္ တစ္ခုခုရွိရင္ အဲဒါကို လိႈက္လိႈက္လွဲလွဲ ေလးစားႏိုင္တဲ့သူျဖစ္ရမယ္။ ဒါမွ အဲဒီဂုဏ္ (quality) မ်ိဳးကို ကိုယ္လည္း ရလာမယ္။ သူမ်ားရဲ႕ ေကာင္းတဲ့ဂုဏ္ကို မေလးစားႏိုင္ရင္ ကိုယ့္မွာ အဲဒီဂုဏ္မ်ိဳး မရႏိုင္ေအာင္ မျဖစ္ႏိုင္ေအာင္ လမ္းပိတ္လိုက္သလိုျဖစ္သြားတယ္။

စိတ္သန္႕ရွင္းရမယ္

လုပ္သင့္တာကို မလုပ္တဲ့အခါမွာလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားမႈ (self-respect) နည္းသြားတယ္။ အဲဒါ သူမ်ားေတာ့ မသိဘူး။ ကိုယ္ပဲ သိတယ္။

ဟုတ္တယ္၊ လုပ္သင့္တာကို လုပ္ႏိုင္ပါလ်က္နဲ႕၊ သိပါလ်က္နဲ႕ မလုပ္ဘဲ ေနရင္လည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားမႈ နည္းသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လုပ္သင့္တာကိုလည္း လုပ္ရမယ္။ မလုပ္သင့္တာကိုလည္း မလုပ္မိေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္စည္းရမယ္။ ဒါမွသာ မိမိကုိယ္ကို ေလးစားႏိုင္မယ္။

မလုပ္သင့္တာ လုပ္မိလို႕ ရွက္ေနတယ္။ ေနာင္တ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုရင္ စိတ္မွာ ၾကည္လင္ ေအးခ်မ္းမႈ မရွိဘူး။ စိတ္ မခ်မ္းသာဘူး။ ကိုယ့္အမွားကို ကိုယ္ ထပ္ခါ ထပ္ခါ ေတြးေနမယ္။ သို႕မဟုတ္ရင္ ေမ့ဖို႕ၾကိဳးစားတဲ့အေနနဲ႕ တျခားကို စိတ္လမ္းလႊဲေနရင္ သူ႕စိတ္ဟာ လြတ္လပ္မႈမရွိဘူး။ သူ႕စိတ္က မလြတ္လပ္ေတာ့လို႕ တျခားတန္ဖိုးရွိတဲ့ ကိစၥေတြ လုပ္ဖို႕ စိတ္မအားေတာ့ဘူး။ တန္ဖိုးရွိတဲ့၊ ေလးနက္တဲ့၊ သိမ္ေမြ႕တဲ့ ကိစၥေတြ လုပ္ဖို႕ စိတ္မွာ အင္အား မရွိဘူးေတာ့ဘူး။ ပညာေရးနဲ႕ ပတ္သက္တာေတြကို လုပ္ဖို႕ စိတ္မွာ အင္အားမရွိဘူး။ ေနာက္တနဲ႕ ရွက္ရတဲ့အထဲမွာပဲ သူ႕စိတ္က ေခ်ာင္ပိတ္မိေနျပီ။

ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားမႈရွိဖို႕ဆိုတာ အက်င့္သီလနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ စင္ၾကယ္မႈ ရွိရမယ္။ စင္ၾကယ္မႈ လို႕ ဆိုကတည္းက သန္႕ရွင္းမႈဆိုတဲ့ အဓိပၸါယ္ေနာ္။ ကိုယ္အမႈ၊ ႏႈတ္အမႈေတြမွာ အျပစ္ကင္းတယ္၊ သန္႕ရွင္းတယ္ဆုိရင္ပဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေလးစားႏိုင္ပါတယ္။ ဒီထက္တစ္ဆင့္ျမွင့္ရရင္ စိတ္သန္႕ရွင္းဖို႕လည္း လိုတယ္။

စိတ္ထဲမွာ ျဖစ္ေနတဲံအေတြးေတြက မေကာင္းတာေတြ၊ မေတြးသင့္တာေတြ ျဖစ္ေနရင္၊ အဲဒီလိုအေတြးမ်ိဳးေတြ ေတြးေနလို႕ကိုပဲ '' ငါမေတြးသင့္တာေတြ ေတြးေနပါလား'' ဆိုျပီး (guilt) ပူပန္မႈျဖစ္တယ္။ '' ငါ့စိတ္က မသန္႕ရွင္းဘူး '' ဆိုျပီး ရွက္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္ကို သန္႕ရွင္းေအာင္ ထားတတ္ဖို႕လိုတယ္။ ကိုယ့္စိတ္ထဲမွာ ဘာေတြေတြးေနသလဲဆိုတာ နည္းနည္း သတိထားထားျပီး ၾကည့္တဲ့အေလ့အက်င့္ေလး ရွိရမယ္။ စိတ္ကို သိေနရင္၊ အေတြးေတြကို သိေနရင္ မသန္႕ရွင္းမႈက တျဖည္းျဖည္း နည္းသြားႏိုင္တယ္။ ျဖစ္ေၾကာ မရွည္ေတာ့ဘူး။ သန္႕ရွင္းျပီး ၾကည္လင္ေအးခ်မ္းေနတဲ့ စိတ္ျဖစ္တာမ်ားလာမယ္။

ဆရာေတာ္ဦးေဇာတိက (မဟာျမိဳင္ေတာရ)
ေလးစားပါတယ္
ဘ၀တန္ဘုိး
အထီးက်န္ဘ၀မွ လြတ္ေျမာက္ျခင္း (စာအုပ္မွာ) ေကာက္ႏႈတ္ေဖာ္ျပပါသည္။
(သတၱ၀ါ အားလံုး ေဘးအႏၱရာယအေပါင္းမွ ကင္းေ၀းၾကပါေစ။)